Ouderen met een rollende wandelstok en een Wii-surfboard in de huiskamer. Zo ziet Bart Verkerke (zie foto) de toekomst. Als technisch wetenschappelijk directeur van het nieuwe onderzoekscentrum SPRINT is het zijn doel de helft van alle 65-plussers vijf jaar langer mobiel houden. Verkerke wil dit bereiken met trainingen om te voorkomen dat ouderen vervelend vallen, ouderen zo snel mogelijk thuis laten revalideren na een ziekenhuisbezoek en indien nodig implantatie van een gebruiksvriendelijke prothese.

Het onderzoekscentrum ‘SPRINT’ (Smart mobility devices with improved Patient pRosthesis INTeraction) sluit perfect aan op de
doelstellingen van Healthy Ageing omdat de focus ligt op het mobiel houden van vijfenzestigplussers.

Verkerke: ‘Met ons onderzoek kunnen we ervoor zorgen dat ouderen langer in goede fysieke en mentale conditie blijven zodat ze langer kunnen werken en de kosten van de zorg behapbaar blijven. Door nu twintig miljoen in SPRINT te investeren, kunnen we straks misschien het tienvoudige op de zorg besparen’.

Preventie belangrijk

Preventie en snelle behandeling van ziekten die leiden tot verminderde mobiliteit van 65-plussers wordt nu steeds belangrijker. Verkerke: ‘Het percentage ouderen wordt steeds groter, waardoor minder werkenden steeds meer (medische) zorg moeten leveren. Het zal zelfs zo erg worden dat iedereen die kan werken, in 2050 in de zorg moet werken om te voorzien in de zorgbehoefte. Dat gaat natuurlijk nooit lukken. Daarom is dit onderzoekscentrum zo belangrijk.’

Een wieltje onder de wandelstok

Ook studenten worden ingezet om de mobiliteit van ouderen te vergroten. ‘Zij zijn ontzettend creatief en dat leidt soms tot nieuwe goede ideeën’, vertelt Verkerke. ‘Een leuk voorbeeld is het idee om preventief de balans van ouderen te verbeteren door een wieltje onder hun wandelstok te zetten.’ Dat klinkt tegenstrijdig, maar dat is het niet. ‘Ouderen zullen stabieler bewegen doordat ze altijd contact houden met de grond. Ze hoeven de stok namelijk niet op te tillen tijdens het lopen en dat geeft ze een referentiepunt zodat ze weten of ze rechtop lopen of omvallen’, legt Verkerke uit. ‘Op dit moment werkt een student het idee verder uit en zodra het klaar is, gaan we met bedrijven in overleg om het product op de markt te brengen.’

Thuis herstellen op een Wii-surfboard

Volgens Verkerke kunnen we de kosten van de zorg grotendeels verminderen door mensen zo kort mogelijk in het ziekenhuis te laten zijn. Patiënten moeten daarom zo snel mogelijk thuis herstellen na een operatie en ze kunnen ook thuis therapie krijgen in plaats van in het ziekenhuis. Om patiënten te motiveren, zullen daarbij computerspellen worden gebruikt. ‘Als ouderen bijvoorbeeld wegens valproblemen worden opgenomen in het ziekenhuis kunnen ze bij ontslag een medische Wii-spelcomputer meekrijgen waarmee ze balansoefeningen kunnen doen. Terwijl de patiënt thuis op een Wii-surfboard zijn balans verbetert, meet dat apparaat of hij/zij de balansoefeningen goed uitvoert en past de moeilijkheidsgraad daaraan aan. Het apparaat moedigt de patiënt ook aan en in geval van nood kan er een hulpverlener worden gewaarschuwd.’

Gebruiksvriendelijke vs. hightech protheses

Naast preventie en verkorting van het ziekenhuisverblijf, zijn goede prothesen ook een belangrijk aandachtsgebied voor de wetenschappers. Volgens Verkerke is het probleem van veel protheses dat het hightech apparaten zijn die veel kunnen, maar waar een patiënt eigenlijk niet op zit te wachten. ‘Een bejaarde vrouw met een beenprothese wil geen olympisch goud kunnen winnen op de honderd meter sprint. Voor haar is het belangrijkste dat ze op de prothese kan vertrouwen en dat het gebruiksvriendelijk is. Dit is bij veel protheses nog niet het geval, en dat is jammer. Een peperdure, hightech armprothese die niet eenvoudig te gebruiken is, wordt na twee dagen vervangen door een ouderwetse stalen haak. Ontwerpers kijken nu teveel naar alle technologische mogelijkheden voor een prothese, terwijl we juist moeten kijken naar wensen van de gebruikers.’

Het ontwerpen van protheses waarbij de patiënt centraal staat, is voor sommige wetenschappers echter een flinke omslag. Gelukkig hebben ze in Groningen ook hier een (technische) oplossing voor bedacht. ‘Onderzoekers bij bewegingswetenschappen hebben een beenprothese ontwikkeld waarmee wetenschappers en ontwerpers zelf kunnen ervaren hoe het is om er een te gebruiken. Ze vinden het eng om tijdens het lopen op de prothese te vertrouwen, dat zie je. Voor ontwerpers is dat een erg belangrijke les.’

Over SPRINT

Volgens Verkerke is het onderzoekscentrum geen puur academische exercitie. Doordat in SPRINT naast universiteiten ook bedrijven en zorginstellingen meedoen, is de kans erg groot dat de huidige 2,5 miljoen 65-plussers binnen vijf jaar met een rollende wandelstok over straat lopen.

Tekst: Thomas Franken

Bron: http://www.rug.nl/kennisdebat/onderwerpen/healthyageing/rollendeWandelstok